Taan oholoopâ, 23.–26.1.2025, tuálloo oppeet jo ärbivuáválâš algâaalmugij Skammâkoveh-elleekovefestivaal. Tääl festivaal uárnejuvvoo jo 26. tove. Ulmuuh pirrâ Säämi, Suomâ já maailm láá čokkânâm Anarân masa jyehi ive, peic koronaääigi, kuás festivaal uárnejui tuše neeti peht online-festivaalin.
Aalgâst festivaal ohtâ ulme lâi virkosmittiđ Aanaar markkân koskâtäälvi, mii lâi vala 1990-lovvoost uáli joskâd. Tääl Aanaar kuávlust lii eidu joođoost hoppuus tälvituristij äigi, já te ijâstâllâmsajeh láá jo masa tievâ. Uárnejeijeeh vyerdih paijeel 3 000 kolliistâlled, já pyereeb ličij väridiđ ijâstâllâmsaje jo ääigild, joba oovdeb keesi ääigi. Kannat kuittâg koijâdiđ saje Aanaar hotellijn, jis esken tääl lii hoksám puáttiđ, tastko ain láá ulmuuh, kiäh iä peesâgin pääihi oolâ.
Suomâ staatâ ruttâšiäštutooimah uhkedeh ubâ Suomâ kulttuursyergi. Ohtâ vaikuttâs taan ive festivaalân lii lamaš tot, ete káidusfestivaal ij tääl uárnejuu. Festivaal pyevtitteijee Taru Arrela muštâl, ete tääl lii vala vaigâd árvuštâllâđ, maht šiäštutooimah vaigutteh puátteevuođâst. Festivaalist láá maaŋgah ruttâdeijeeh, já tain maaŋgah finnejeh puáttee ive festivaal ruttâdemmiärádâsâid valmâšin taan kiiđâ ääigi. ”Luándulávt mij tuáivup, ete mij šeštup puoh niävráámus čuolâstuvâst”, iätá Arrela.
Taan ive elleekoveh já kyesih puátih maailm jyehi nurheest. Sämmilij kuosij lasseen festivaalân láá puátimin Amerik algâaalmugkyesih – tavemuuh Nunavutist já mädimuuh Brasiliast. Ohjelmist láá elleekoveh meiddei Andiváráduvvâst, Jakutiast já Aleut-suolluin. Festivaal ohjelmist láá čiččâm nuuvtá čáittusid já miäldusohjelmid. Ohtâ tain lii ärbivuáválâš lekkâmohjelm tuorâstuv 23.1. muotâteatterist. ”Sämmiliih čalmelaasah” -elleekooveest mottoom almai kávná čalmelaasâid, já ko sun piäjá taid uáivásis, te sun kávná jieijâs aaibâs eres saajeest. Nubbe mielâkiddiivâš uánihis elleekove lii jakutialâš animaatio, mast uccâ nieidâš lii vyelgimin vuossâmuu tove munkhan, aalmug ärbivuáváláid tälvituáloid kyelipiivdon.
Elleekoveh láá taan tove ohtsis paijeel 70. Komme- ja nuorâifiilmah láá ovdâliipui vuáđuld kiäsuttâm enâmustáá. Taažâ pele stivrejeijee Egil Pedersen ”Biru Unjárga” lii vuossâmuš sämmilâš kuhes nuorâielleekove. Tot muštâl, maht sämmilâš nuorâ nieidâ eellim nubástuvá, ko suu olmâ eeči almostuvá suu elimân. Cree-stivrejeijee Neil Diamond ”Red Fever” -nommâsii elleekooveest lii äigikyevdilis fáddá. Sun kovvee, moin naalijn muoti, politiik já valastâllâm maailm lii ávhástâllâm Tave-Amerik algâaalmugij kulttuuráin já kuvijguin. Tai kuohtui elleekuuvij stivrejeijeeh lává pääihi alne.
Kejâhánnáá ij pyevti kyeđđiđ taan ive “Arkkâduvâi aarnih” -čáittus. Fáárust láá ovdâmerkkân dokument ”Kielentappo suomalaiseen tapaan”. Dokumentist smiättoo, maid puávtáččij porgâđ kielâ iäláskittem oovdân ive 1988. A-studiost ive 1977 fáddán láá tovlááh naavdâšmeh já sämmilij tuubdâsthánnáá pááccám vuoigâdvuođah Laapi čäcipirrâdâhräjijotemist.
Vástuppeeivi muotâteatter eehidčáittusist fáddán lii hirmosvuotâ, mii meiddei oro kiäsutmin keččeid. Lávurduheehid vuordum tábáhtus lii vuávájum Skammâklubin, kost uđđâ Aanaar Jazz Revival -juávkku iäláskit Aanaar ritmâmuusik ärbivyevi. Fáárust sättih leđe olâttâskyesih! Eehid juátkoo vala eres ohjelmáin.
Aanaar kieldâ uárnee bussisáátu Suáluičielgist já Avelist Skammâkuuvijd lávurduv 25.1. Sáátu kalga väridiđ njuolgist Kukkola buusij peht numerist 0400 981243 majemustáá vástuppeivi 24.1. tme 14.
Kaisu Nikula
Käldeeh:
– Save the date 2025 (skabmagovat.fi)
– Skammâkuuvij liipui vyebdim lii vuálgám pyereest joton: Taah kiäsutteh tääl keččeid enâmustáá (yle.fi)
– Skábmagovat-festivála gussiide illá gávdnojit šat idjadansajit – dál ferte jo várret boahtte jahkái (yle.fi)
– Taru Arrela šleđgâpostâsahhiittâllâm 16.1.2025
Kove: Fabrizio Brecciaroli