Alaska ovdâsteijeiviste tuhhiittij moonnâm ive algâaalmugkieláid kyeskee lahâiävtuttâs. Ohtsis 37 aalmugovdâsteijed torjuu lahâiävtuttâs, já tuše ohtâ jienâstij ton vuástá. Taan ive lahâiävtuttâsân láá kuittâg puáttám muáddi tehálii nubástus. Alaska senaattoreh tuhhiittii nubásmittum versio lahâiävtuttâsâst oovtâmielâlávt cuáŋuimáánu 29. peeivi. Meiddei Alaska aalmugovdâsteijeeh tuhhiittii nubástusâid vyesimáánu 3. peeivi. Ton maŋa lahâiävtuttâs mana Alaska kuvernöörân Mike Dunleavyn.
Nubásmittum lahâiävtuttâs avžut tom, et nelji algâaalmugkielâ (cup’ig, koskâ-tanana, vyeli-tanana já wetal) lasettuuččii Alaska virgálij kielâi liiston nuuvt ete tääl listo siskeeld eŋgâlâskielâ lasseen 23 algâaalmugkiellâd. Tot avžut meiddei tom, et rääđi, mii parga Alaska algâaalmugkielâi oovdân, uážuččij uđđâ noomâ: Alaska algâaalmugkielâi suojâlem- já ravvimrääđi (Alaska Native Languages Preservation and Advisory Council). Rääđi tááláš nommâ lii Alaska algâaalmugkielâi rääđi (Council for Alaska Native Languages). Nommânubástus puáhtá uáinusân rääđi uđđâ ulme, mii nubásmittum lahâiävtuttâs mield ličij porgâđ eenâb ko tuše suojâliđ Alaska 23 algâaalmugkiellâd. Tehálâš nubástus lii meiddei tot, et rääđi jeessânmeeri pajaničij viiđâ jesânist čiččâm jesânân. Ton lasseen rääđi saje Alaska haldâttâhráhtusist muttuuččij. Tot ij kulâččii innig Kävppiuásádâhân, pic tot ličij Škovlim já arâšoddâdem uásáduv vyelni. Nubástus ulmen lii čäittiđ škovlim tehelâšvuođâ rääđi paargon.
Senaattor Donny Olsen, kii lâi oovdânpuáhtám lahâiävtuttâs Alaska senatân, eeđâi, et nubástusah čäittih rääđi ulme, mii lii lasettiđ Alaska algâaalmugkielâi kevttim.
”Tain uccâ nubástusâin lii stuorrâ vaiguttâs Alaska algâaalmugkielâi rááđán, já toh meiddei išedeh kielâi puátteevuođâ turvim já toi sirdem puáttee suhâpuolváid”, sun eeđâi.
Rääđi saavâjođetteijee, X̱’unei Lance Twitchell, sáárnui lahâiävtuttâs peeleest uđđâivemáánust Alaska seenaat ekonomiaváljukode čuákkimist. Talle sun eeđâi, et Alaska algâaalmugkielah láá uásistaatâ ”puárásumos elimin leijee resurseh”.
Twitchell muštottij váljukoodán, et tondiet ko Alaskast lii assimilaatiopolitiik historjá, Alaska algâaalmugkielâi sárnoomeeri lii kiäppánâm čuuvtij. Suu mielâst uásistaatâ ij lamaš vala čáittám, et algâaalmugkielah liččii prioriteet Alaskast.
Rääđi kyevtivečielgiittâs lii almostum taan ive. Tot ávžoo, et aalmugovdâsteijeeh olášutáččii systeemuđâsmitmijd, moh tuárjuh Alaska algâaalmugkielâid. Stuárráámus uási täin kielâin láá časkâmvaarâst.
Ovdâsteijee Maxine Dibert eeđâi, et ohtân suijân mondiet sun tuárju nubástusâid lahâiävtuttâsân lii tot, et ohtâ algâaalmugkielâin, moh lasettuuččii virgálij kielâi liiston, lii sarnum ton kuávlust, kost suu hyelhih láá meddâl.
Eastman, áinoo ovdâsteijee kii jienâstij lahâiävtuttâs vuástá ive 2023, naggij, et tagareh nohádâm kielah tego wetal iä kolgâččii tuhhiittuđ virgálâžžân kiellân.
Ovdâsteijeeh Kevin McCabe já Justin Ruffridge vist naggijn, et nohádâm kielah-uv kalgeh lasettuđ virgálij kielâi liiston. ”Lii tehelâš tubdâstiđ, et veik kielâ lii nohádâm, te kielâmušto lii ain pááccám. Mij kal kolgâp mušteđ, et kielâst lii historjá, já historjá mield nohádâm kielâ puáhtá cuvnâđ uđđâsist”, Ruffridge eeđâi.
Hannah Zimmerman
Käldee:
– Lawmakers boost Council for Alaska Native Languages with new name, more languages and members (alaskabeacon.com)
Kove: Hannah Zimmerman