Tanska haldâttâs lii almottâm, ete tot áigu luoppâđ kištâlemvuálásij ”vaanhimtohálâšvuođâ” iskosij kevttimist tagarijn Tanskaast ässee ulmuin, kiäin lii ruánááeennâmlâš tuávááš. Taah psykologisiih iskoseh läävejeh kevttuđ vijđáht já ruutiinlávt uđđâ vaanhimáid kyeskee párnáisuojâlemtutkâmušâi uássin. Ruánááeennâmlijn perruin iskos lii távjá tovâttâm tom, ete párnááh láá sierrejum vaanhimijnis.
Olmoošvuoigâdvuotâorgaaneh láá jo kuhháá láittám iskosijd. Toi mield iskoseh iä kulttuurlávt soovâ ruánááeennâmláid já eres Tanskaast orroo ucceeblovvoid, já tondiet iskosijn láá olgošteijee vaikuttâsah. Tanska olmoošvuoigâdvuođâinstituut kavnâttij ive 2022, ete tastko iskoseh iä lah heiviittum väldiđ huámmášumán kulttuurlijd iäruid, ruánááeennâmlijn vaanhimijn lii ”riskâ uážžuđ vyeligis iskospuátusijd. Iskosijn árvuštâlloo ovdâmerkkân, ete sist láá vuálánâm kognitivisiih naavcah tonttáá, ete toos ličij tuođâlâš čáittu.” Tágárijn máhđulijn puástuárvuštâlmijn sättih leđe tuođâliih čuávumušah sehe párnáid já vaanhimáid. Viärráámuu tiileest tot puáhtá vaiguttiđ toos, ete páárnáš váldoo meddâl vaanhimijnis.
Párnáin, kiäi vaanhimeh láá ruánááeennâmliih já kiäh ääsih Tanskaast, lii čielgâsávt stuárráb riskâ valduđ aitârdâsân ko párnáin, kiäin láá tanskaliih vaanhimeh. Ive 2020 rahtum raapoort mield 5,6 % Tanskaast ässee párnáin, kiäin lii ruánááeennâmlâš tuávááš, váldojeh aitârdâsân. Tanskatuáváág párnáin loho lii tuše 1 %.
Tanska haldâttâs mield láá lamaš iäpádâsah tast, ete tagareh standardistum psykologisiih iskoseh iä vääldi tuárvi ennuv huámmášumán ruánááeennâmlii kulttuur já kielâ. Tondiet Tanska haldâttâs já Ruánááeennâm haldâttâs láá oovtâst sooppâm iskosijn luopâmist ruánááeennâmtuáváág perrui párnáisuojâlemtutkâmušâin, moh árvušteleh vaanhimij tohálâšvuođâ.
Uđđâ laahâ vuáimán ”majemustáá vyesimáánu vuossâmuu peeivi”
Fáddá lâi uđđâsijn oppeet moonnâm ive loopâst, ko ruánááeennâmlâš enni Keira Alexandra Kronvold sierrejui párnáástis tuše kyehti tijme šoddâdem maŋa. Äšši savâstitij čuuvtij, já tot tovâttij ennuv mielâčáittusijd sehe Kööbenhamânist já Nuukist. Talle Tanska ij vala tuhhiittâm iskosijn luoppâm, mut taan ive uđđâivemáánust almottui, ete sierânâsohtâdâh, mast lii äššitubdâmuš Ruánááeennâm kulttuurist, išedičij kieldâ puátteevuođâst tagarijn tábáhtusâin.
Tanska haldâttâs áigu kyeđđiđ lahâiävtuttâs ”nuuvt forgâ ko máhđulâš” já pyehtiđ uđđâ laavâ vuáimán ”majemustáá vyesimáánu vuossâmuu peeivi”.
Käldeeh:
– Denmark to ditch ‘parenting competency’ tests for Greenlandic families (www.theguardian.com)
– Danish parenting tests under fire after baby removed from Greenlandic mother (www.theguardian.com)
Kove: Jebulon (Wikimedia Commons)