Euroviisuääigi lii suotâs sahhiittâllâđ selvâtteijeekuáhtá, kiäh pyehtiv sämikielâ uáinusân maailm tääsi tábáhtusâst. Mun fattiim kiddâ anarâškielâ selvâtteijee Heli Huovisii tuorâstuv, nube semifiinaal peeivi. Suoi tavesämikielâ selvâtteijein Aslak Palttoin lává Helsigist Pasilast já eidu valmâštâlmin nube semifiinaalpeeivi vuolgâttâs. Must sahhiittâllen puátá tobdo, et toimâtteijein annoo šiev huolâ, tastko ain kiinii eelâš koijâdmin, tarbâšává-uv suoi maidnii.
Heli muštâl, et euroviisuokko kolá iänááš-uv hotellist kietâčalluin, já ehidist suoi Aslakáin moonnâv studion. Talle láá ain jo-uv hárjuttâsah teikâ vuolgâttâs. Heli muštâl, et hárjuttâspeivi lii toimâtteijei hoppuumus peivi tondiet ko talle ferttee valmâštâllâđ kietâčalluu. Suu mielâst vuolgâttâspeivi lii älkkeb, veik kietâčalluu ferttee-uv hammiistâllâđ, tastko nubástusah puátih ain.
– Vuolgâttâs ij lah kuássin siämmáálágán ko hárjuttâs, Heli muštâl. – Mut ohtâ äšši kuittâg piso: enâmij postâkoortah iä pääsi meddâl iäge toh puáđi lase.
– Postâkortâi várás kalga čäälliđ tast, maht tiätu staatâst lii ovdil moonnâm, kii lii taankiärdásâš ovdâsteijee já maggaar pittá sust tääl lii. Tot lii stuorrâ pargo. Love tiijme pargopeeivih láá táváliih já uánihumoseh, mut 14 tiijme peeivih šaddeh meid älkkeht.
Taan tove Heli lii fáárust kyehtilâs tobdoigijn. Maailm tile vaaigut ulmui mieláid já meiddei toimâtteijee paargon:
– Taat ihe lii kale ereslágán. Taat lii kuálmád ihe, ko euroviisuh selvâttuvvojeh sämikielân. Moonnâm ive Suomâst lâi čielgâ euroviisumania, ko Käärijä lâi fáárust. Párnááh lijjii movtáskâm, já ubâ Helsigist puoh ruánáá tiiŋgah lijjii nuuhâm kaavpijn. Munnust Aslakáin še lâi vuárdámuš, et Suomâ sáttá joba vyeittiđ euroviisuid. Tääl tobdo lii aaibâs ereslágán: Israel lii volliittâm Gazan, já tobbeen tile mana ubâ paje viärráábin. Tobbeen koddeh ulmuid já sivilijd já párnáid já nisonijd. Hyenes uđđâseh puátih mediast jyehi peeivi. Euroviisuin váilu taan ive ilo, veik ovdil tot lii lamaš. Veikâ iättoo, et euroviisuh ij lah poolitlâš tábáhtus, te kalehân toh láá. EBU čievžâstij Ruošâ olgos ko tot volliittij Ukraina, mut Israel uážžu leđe ivveest nuubán fáárust, veik tobbeen láá tuárrum kuhháá. Tot lii oovtlágán politiik, et Israel uážžu leđe mieldi.
Nube semifiinaalpeeivi mun koijâdâm Helist, láá-uv taan peeivist čielgâ munejielâheh. Heli povvâst:
– Mađe čieŋâlubbooht tobdá ovdâsteijeid já pittáid, te álgá rähistiđ juáhháá já tuáivuččij, et juáháš pesâččij finalân, mut ijhân tot lah máhđulâš. Artisteh láá tego usteveh, ko lii luuhâm nuuvt ennuv sist. Tääl loves maneh finalân, kuuđâs pääcih ulguubel. Jiävttáá hárjuttâs vuáđuld puáhtá ettâđ, et fáárust láá pyereh oovdânpyehtimeh adai lávlooh kiäh lavluu tego skiärust, mut talle lijjii oovdânpyehtimeh, moh iä aaibâs luhostum. Lijjii teknisiih vädisvuođah, já tuáivu mield toh láá tääl tivvum semifinalân. Jieht kuulâi čielgâsávt, kii lii čepis lávloo, jis puoh mana pyereest. Já lijjii tagareh-uv, et lávlum ij moonnâm nuuvtkin pyereest, mut show lâi liijká pyeri.
Heli smiättá váhá já sun vuárdá, et aainâs-uv Taažâ já Viro lává čielgâ finalisteh. Eromâš ennuv sun rámmoo Sveeici lávloo, kii láávlui puttáht ihe šohâlum, veik sun kaačâi já juurâi já poorgâi veikâ maid.
Mun koijâdâm Helist valmimpargoin. Heli muštâl, et ubâ okko mana tuše euroviisui seelvâtmân:
– Muoi láán muuneeld kuldâlâm pittáid já keččâm muusikvideoid, já Suomâst Viisukupla-ohjelm lii pyeri, ko valmâštâl euroviisuid. Mut esken euroviisuohhoost puátá tobdo, et tääl tot lii.
Heli rámmoo ohtsii vuoiŋâ selvâtteijei kooskâst. Sij ain läävejeh jyehiđ tiäđuid kuáimásis. Suomâkielâ selvâtteijee Mikko Silvennoinen juáhá ain jieijâs kietâčalluu. Tobbeen puáhtá luoihâttiđ aašijd, mut meiddei suu puáhtá išediđ. Heli iätá, et sunnust Aslakáin lii ain sämmilâš uáinu seelvâtmân, nuuvt et sunnuu mielâst ij lah máhđulâš tuše jurgâlistiđ kiännii iärrás kietâčalluu. Tiäđuid suoi Aslakáin uuccâv meid euroviisublogist já googlaamáin. Puoh artistijn ij kuittâg lah suu mielâst älkkee kavnâđ tiäđuid.
Kenraalhárjuttâs lii ain selvâtteijei jiäráskittee, mut ton maŋa lii ain pyeri tobdo. Ton maŋa puátá ain torvolâš tobdo, et puoh mana pyereest. Taan tove liijká tiäddá Israel tile, mii vaaigut meid pargomoohtân. Heli liijká uáiná, et veik maŋgâsist lii juurdâ boikotistiđ euroviisuid, te sämikielâi olgoskyeđđim ij kááju kiämmán, iäge suáđih toos mahten nuuvâ.
Majemužžân Heli maainâš, et taan ive meid Ruotâ halijdij sämikielâlii čielgim. Tot lii sämikielâlii čielgiimist uđđâ äšši taan ive.
Kove: Yle