Orpo haldâttâs lii algâttâm pargoos majebaargâ kesimáánu 20. peeivi. Uđđâ haldâttâsâst láá nelji piäláduv: Aalmuglâš Kokoomus, Vuáđusyemmiliih, Suomâ ruotâlâš aalmugpiäládâh (RKP) já Suomâ Ristâlâšdemokraateh. Haldâttâspiäláduvâin láá tienuuvt ohtsis 108 saijeed ovdâskoddeest ađai käävci saje iänádâh. Ovdâskoddepiäláduvâin opposition pääcih SDP, Suomâ Kuávdášpiäládâh, Ruánáá litto, Čižetlitto já Liike Nyt.
Haldâttâs uáiviministerin lii stuárráámuu haldâttâspiäláduv ađai Aalmuglii Kokoomus saavâjođetteijee Petteri Orpo. Eres ministereh láá ovdâmerkkân staatâriggodâhminister já uáiviminister sajasâš Riikka Purra, olgominister Elina Valtonen, máttááttâsminister Anna-Maja Henriksson sehe eennâm- já meccituáluminister Sari Essayah. Ministereh láá ohtsis 19: käävci kokoomusist, čiččâm vuádusyemmilijn, kyehti RKP:st já ohtâ ristâlâšdemokraatijn. Ton lasseen lihâdem-, valastâllâm já nuorâkerdiminister toimâ lii juohhum RKP já ristâlâšdemokraatij kooskâst nuuvt, ete minister puátá RKP:st vuosmui kyevti ive ääigi já ristâlâšdemokraatijn majemui kyevti ive ääigi.
Haldâttâs finnij haldâttâhráđádâlmijd valmâšin já almostitij haldâttâsohjelmis moonnâm tuorâstuv. Ton maŋa haldâttâspiäláduvâi merideijee orgaaneh tuhhiittii haldâttâsohjelm já meridii, ete sij uásálisteh-uv haldâttâsân. Ristâlâšdemokraateh nomâttii ministeris lávurduv, kokoomus já vuáđusyemmiliih pasepeeivi já RKP majebaargâ.
Uđđâ haldâttâs tárguttâsân lii nanosmittiđ staatâ ruttâtuálu kuuđâ miljard euro verd, mast nelji miljard šodâččii njuolgist šiäštuin já loopah kyehti miljard eres tooimâin, ovdâmerkkân pargolâšvuođâ lasettem peht. Merhâšitteemuuh šeštimtooimah láá 1,1 miljard euro pyereestvaijeemkuávlui toimâvuovij pehtilittem já muttem sehe 1,2 miljard euro kepidem sosiaaltorvoost já -ovdâdâsâin. Ton lasseen ulmen lii šeštiđ indeksáid čonâsist leijee manoid suulân peeli miljard eurod. Meid ovdánemovtâspargoost lii puátimin 343 miljovn euro čuoppâm.
Haldâttâs áigu meid kepidiđ motomijd viäruid. Ovdâmerkkân puátuviäruttâs kiäppán ohtsis suulân 400 miljovn euro verd, enâmustáá uccâ- já koskâtienâsáid. Meid puáldimamnâsviäruttâs kiäppán, já tondiet staatâ moonât suulân 100 miljovn eurod viäruruuđâid. Haldâttâs áigu kompensistiđ monâttum viäruruuđâid jieškote-uvlágánij háittuviärui čovgiimijguin. Ton lasseen motomeh 10 prooseent árvulaseviäru vyelni leijee palvâlusah já pyevtittâsah sirdojeh 14 prosentân. Tágáreh láá ovdâmerkkân talkkâseh, lihâdempalvâlusah sehe kulttuur- já makkuuttâstilálâšvuođah.
Ohjelm lii finnim mottoom verd kriitiik. Ovdâmerkkân oppositiost leijee kuávdášpiäláduv saavâjođetteijee Annika Saarikko kritisistij pyereestvaijeemkuávlui šeštimtooimâid epičielgâsin. Suu mielâst haldâttâsohjelmân ličij kolgâm čäälliđ čielgâsubbooht, ete maht šiäštuh šaddeh. Sun lâi meid huolâstum tast, maht sosiaaltorvo čuoppâmeh vaigutteh páárnášperrui iälámâšân. Meid árvulaseviäru lasanem lihâdâspalvâlusâin lii finnim kriitiik tondiet ko viärui pajedem paijeed meid palvâlusâi hoodijd. Siämmást haldâttâs ulmen ličij finniđ syemmilijd lihâdiđ. Haldâttâs lii kuittâg-uv aalgâtmin Suomâ joton -kampanja, mon tárguttâs lii lasettiđ lihâdem puoh oovijn. Árvulaseviärui pajedem almolávt lii finnim positiivlijd kommentijd ekonomistijn.
Uđđâ haldâttâsâst lii meid tárguttâssân kieđâvuššâđ uđđâsist oovdeb Marin haldâttâs ääigi kománâm Sämitiggelaavâ. RKP saavâjođetteijee já máttááttâsminister Anna-Maja Henriksson eeđâi tieđettemtilálâšvuođâst, ete iävtuttâs uđđâ laavâst ličij tárguttâs finniđ valmâšin jo taan ive peln. Henriksson mieldi uđđâ sämitiggemyenster ličij viehâ siämmáálágán ko Marin haldâttâs iävtuttâs laavâst. Suomâ lii finnim maaŋgâid láittusijd YK:st, moh kyeskih sämmilij vuoigâdvuođáid. YK näliolgoštem- já olmoošvuoigâdvuotâkomitea lii meridâm, ete Suomâ kolgâččij mutteđ laavâ nuuvt, ete tot kunnijât sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ algâaalmugin.
Käldeeh:
– Hallituksella on kovat taloustavoitteet – soteleikkaukset ja työllisyystoimien läpimeno epäilyttävät professoreita (yle.fi)
– Saarikko: ”Viesti on epäselvä” (yle.fi)
– Kuntosaliyrittäjä tyrmää arvonlisäveron noston ja ennustaa ongelmia: ”Vaikuttaa helpolta ja lyhytnäköiseltä ratkaisulta” (yle.fi)
– Mitä tapahtuu sen jälkeen, kun hallitusohjelma on valmis? Näin asiat etenevät (www.hs.fi)
– HS:n tiedot: Työn verotus kevenee puolella miljardilla eurolla, muun muassa lääkkeiden ja kulttuuritilaisuuksien arvonlisävero nousee (www.hs.fi)
– Näin ekonomistit kommentoivat hallitusohjelmaa – kiitosta etenkin alvien nostosta (www.hs.fi)
– Hallitusohjelma on valmis – Saamelaiskäräjälaki takaisin pöydälle (www.iltalehti.fi)
Kove: AI Leino (Pixabay)