Jis almai porgottâlškuát vuálá 15-ihásâžžân, te tast sáttá leđe vaiguttâs meiddei suu párnái ahan. Vorâs tutkâmuš čáittá, ete nuorrân porgottâllâm hiäjusmit porgottâllee sperma kvaliteet já jođásmit suu maajeeldpuáttei puárásmem.
Bergen ollâopâttuvâst analysistojii vorrâčáittuseh maaŋgâin suhâpuolvâin pirrâ maailm. Ulmen lâi selvâttiđ, maht nuorrân algâttum porgottâllâm puáhtá vaiguttiđ puáttee suhâpuolvâi tiervâsvuotân já eellimahan.
Puáđus lâi čielgâs: jis eeči lâi algâttâm porgottâllâm 15-ihásâžžân tâi nuorâbin, te suu maajeeldpuátteeh puárásmeh jotelubbooht ko tagareh párnááh, kiäi eejih iä porgottâllâm ollágin tâi lijjii porgottâlškuáttám puárásubbon ko 15-ihásâžžân. Nuorrân porgottâllâm eejij párnái biologilâš ahe lâi koskâmiärálávt 9–12 mánuppaijeed aaleeb ko sii kronologisâš ahe. Jis porgottâllee eeji pärni porgottâlškuođij jieš, te iäru biologilii já kronologisii ave kooskâst lâi vala-uv stuárráb (14−15 mánuppaijeed). Ovdebáin tutkâmušâin jotelub puárásmem lii ovtâstittum stuárráb riiskân finniđ tagarijd taavdâid ko puurrâs, lođâskuddum já dementia.
Tutkâmuš ij čielgii ollásávt, mondiet eejij nuorrân algâttum porgottâllâm vaaigut sii párnái puáráásmân. Bergen ollâopâttuv totkee Juan Pablo López-Cervantes kuittâg arvâl, ete tastko kaandâi šovâttemseelah láá eromâš heerkih nubástussáid rávásmemave ääigi, te porgottâllâm já ton tovâttem nubástusah šovâttemselláid sättih vaiguttiđ meid čuávuváá suhâpuolvân. Nisonij maneseelah vist láá masa valmâšeh jo šoddâm ääigi, nuuvt ete porgottâllâm ij vaaigut sii suhâselláid siämmáánáál.
Käldeeh:
– Nuorena tupakointi vaurioittaa spermaa pysyvästi – lapset kärsivät (yle.fi)
– People may age faster if their dad smoked during puberty (www.ersnet.org)
Kove: NoblePrime / Nabil Maaizi (Pixabay)