Kost kuorgah kirdâččeh? GPS-kuorgâi čuávvum: jäämmim, epivisesvuotâ já ilo

Ovdebáá tove mun čaallim Anarâš aavisist 27.3.2023 luándublogičalluu Kost kuorgah kirdâččeh?. Taat čaalâ muštâl GPS-kuorgâin já tast, maht kuorgâi čuávvum tábáhtuvá satelliitpiergâsáin já appijn. Talle elimin lijjii nelji kuorgâ, moi juálgán lâi pieijum GPS-piergâs. Tágáráin GPS-piergâsáin lii máhđulâš tiiláđ data já čuávvuđ kuorgâ lihâstâsâid love meetter tärkkivuođáin pirrâ maailm já uážžuđ tiäđuid kuorgâ elimist já varriistâlmijn.

Suomen luonto -lostâ muštâl murâšsaavâ: ohtâ GPS-kuorgâin, Laika, lii jáámmám cuáŋuimáánu loopâst eidu ko tot lâi maccâm Suomân pessijâšoholoopâ maŋa tálvástâllâmmäđhistis Saksaast Hambur máddáákeččin.

Riegisteijeekyevtis kavnáin Laika jiegâtteemmin Outokumpust jieŋâ alne. Suoi láin moonnâm keččâđ, lâi-uv Laika maccâm ohtuu vâi lâi-uv tast jo pelikyeimi, tastko tot lii jo niäljád ive kuorgâ. Laika lâi esken jáámmám, já tot lâi kullum val suullân tijme ovdil jämimis. Áinoo olgoskulij uáinojeijee váddu tast lâi häävi jyelgimaddust. Ton kavnumsaajeest iä vuottum magarehkin piäđu luodah. Lode pasâttâsah vuolgâttuvvojii Ruokaviraston tutkâmuššáid. Tobbeen lii čielgâm, et ton jäämmimsuijâ lii viehâ vissásávt šleđgâlinjáid kirdem. Suomen luonto -loostâ mield loddeest lijjii ennuv siskáldâs ruásmuttumeh.

Biolog Petri Suorsa muštâl Anarâš aavisân, et šleđgâlinjáid kirdem lii uáli táválâš jäämmimsuijâ elilâm kuorgáid, já jo nelji GPS-kuorgâ ovdil Laika láá jáámmám šleđgâlinjáid.

Nubbe GPS-kuorgâgis, Häröliina, lii lappum: ton satelliitpiergâs ij lah vuolgâttâm data ollágin cuáŋuimáánu pelimudo maŋa. Arvâluvvoo, et toos lii jo-uv keevvâm siämmáánáál ko Laikan, teikâ tot lii sáttám kirdeđ Ruošâ pel pessiđ ige ton GPS-piergâs hiäjus kulluuvâšvuođâ keežild reagist. Kuorgah láá ovdil-uv elâččâm Ruošâ peln, mut toh láá ain taan räi maccâm šoddâmpääihis aldasáid. Vises lii aainâs-uv tot, et Häröliina GPS-piergâs ij innig tooimâ tego kolgâččij. Häröliina puáhtá kuittâg tubdâđ riegistmist, jis tot motomin kávnoo.

Láá ain kyehti GPS-kuorgâ, moh ain kávnojeh já vajeh pyereest: kuulmâihásâš Harmaa já kyevtihásâš Sola. Kuábáš-uv täin kuorgâin lává maccâm šoddâmkuávluidis: Harmaa Outokumpu aldasáid já Sola Tave-Kärjilân Solanlampin, mon mield tot lii finnim noomâs-uv. Harmaa ij lam val vuáđudâm olssis pessimreeviir. Biolog Petri Suorsa muštâl Anarâš aavisân, et tai kyevti kuorgâ čuávvum juátkoo ain já et uđđâ GPS-piergâsij pieijâm kuorgáid lii val koččâmušmerkkâ.

Käldee:

Kurkiseuranta: Laikan kuolinsyy selvisi – lintu törmäsi sähkölankaan (suomenluonto.fi)

Kove: Kari Tammela

Kommenteh

Čääli komment

Kirjoita kommenttisi!
Kirjoita nimesi tähän

Luuvâ meid

Uđđâsumos uđđâseh

Šave váimu sirdum ulmui nube tove olmooškode historjást

USAst lii nube tove olmooškode historjást sirdum šave váimu ulmuu roopân. Näävt almottuvvoo Maryland ollâopâttuv pyecceiviäsu tiäđáttâsâst. Čuopâdâs tohhui koskoho, já vástuppeeivi adelum tiäđáttâs mield...

Enâmânvärrejeijeeh finnejeh älkkeemusávt pargo njuolgist pargoadeleijest

Enâmânvärrejeijeeh finnejeh älkkeemusávt pargo toin naalijn, et sij väldih njuolgist ohtâvuođâ pargoadeleijei. Meiddei uápisulmui peht pargo finnim lii uáli táválâš. Häärvis sist finnee pargo...

Aanaar kieldâstivrâ hilgoi Almaanjaargâ hooteel huksimhaavâ čuákkimstis 21.9.2023

Aanaar kieldâstiivrâst koskoho 21.9.2023 ohtân čuákkimäššin lâi investistee Veikko Lesosii hooteelhaahâ Aanaar Almaanjaargâst. Kieldâstivrâ hilgoi čuákkimstis hooteelhaavâ jo nube tove. Iävtuttâs kománij oovtâ jienâ...

Jieŋâ vyelni iteh meerhah tovlái ulmui elimist

Šoŋŋâdâh lii lieggânmin, já Taažâ vaarijn pisovááh jieŋâtiälhuh láá sudâškuáttám. Toi vyelni iteh tävireh, maid ulmuuh läpittii maŋgâ tuhháát ihheed tassaaš. Taan ohhoost totkeeh...

Wikipedia-páájá uárnejuvvoo Anarist 23.–24.9.

Anarâškielâ servi, Wikimedia Norge, Wikimedia Suomâ já Oulu ollâopâttuv Giellagas-instituut uárnejeh Wikipedia-páájá Anarist Sajosist čohčâmáánu 23.–24. peeivi tijme 10–17. Fáárust lává meiddei Kimberli Mäkäräinen...