Kost kuorgah kirdâččeh? GPS-kuorgâi čuávvum: jäämmim, epivisesvuotâ já ilo

Ovdebáá tove mun čaallim Anarâš aavisist 27.3.2023 luándublogičalluu Kost kuorgah kirdâččeh?. Taat čaalâ muštâl GPS-kuorgâin já tast, maht kuorgâi čuávvum tábáhtuvá satelliitpiergâsáin já appijn. Talle elimin lijjii nelji kuorgâ, moi juálgán lâi pieijum GPS-piergâs. Tágáráin GPS-piergâsáin lii máhđulâš tiiláđ data já čuávvuđ kuorgâ lihâstâsâid love meetter tärkkivuođáin pirrâ maailm já uážžuđ tiäđuid kuorgâ elimist já varriistâlmijn.

Suomen luonto -lostâ muštâl murâšsaavâ: ohtâ GPS-kuorgâin, Laika, lii jáámmám cuáŋuimáánu loopâst eidu ko tot lâi maccâm Suomân pessijâšoholoopâ maŋa tálvástâllâmmäđhistis Saksaast Hambur máddáákeččin.

Riegisteijeekyevtis kavnáin Laika jiegâtteemmin Outokumpust jieŋâ alne. Suoi láin moonnâm keččâđ, lâi-uv Laika maccâm ohtuu vâi lâi-uv tast jo pelikyeimi, tastko tot lii jo niäljád ive kuorgâ. Laika lâi esken jáámmám, já tot lâi kullum val suullân tijme ovdil jämimis. Áinoo olgoskulij uáinojeijee váddu tast lâi häävi jyelgimaddust. Ton kavnumsaajeest iä vuottum magarehkin piäđu luodah. Lode pasâttâsah vuolgâttuvvojii Ruokaviraston tutkâmuššáid. Tobbeen lii čielgâm, et ton jäämmimsuijâ lii viehâ vissásávt šleđgâlinjáid kirdem. Suomen luonto -loostâ mield loddeest lijjii ennuv siskáldâs ruásmuttumeh.

Biolog Petri Suorsa muštâl Anarâš aavisân, et šleđgâlinjáid kirdem lii uáli táválâš jäämmimsuijâ elilâm kuorgáid, já jo nelji GPS-kuorgâ ovdil Laika láá jáámmám šleđgâlinjáid.

Nubbe GPS-kuorgâgis, Häröliina, lii lappum: ton satelliitpiergâs ij lah vuolgâttâm data ollágin cuáŋuimáánu pelimudo maŋa. Arvâluvvoo, et toos lii jo-uv keevvâm siämmáánáál ko Laikan, teikâ tot lii sáttám kirdeđ Ruošâ pel pessiđ ige ton GPS-piergâs hiäjus kulluuvâšvuođâ keežild reagist. Kuorgah láá ovdil-uv elâččâm Ruošâ peln, mut toh láá ain taan räi maccâm šoddâmpääihis aldasáid. Vises lii aainâs-uv tot, et Häröliina GPS-piergâs ij innig tooimâ tego kolgâččij. Häröliina puáhtá kuittâg tubdâđ riegistmist, jis tot motomin kávnoo.

Láá ain kyehti GPS-kuorgâ, moh ain kávnojeh já vajeh pyereest: kuulmâihásâš Harmaa já kyevtihásâš Sola. Kuábáš-uv täin kuorgâin lává maccâm šoddâmkuávluidis: Harmaa Outokumpu aldasáid já Sola Tave-Kärjilân Solanlampin, mon mield tot lii finnim noomâs-uv. Harmaa ij lam val vuáđudâm olssis pessimreeviir. Biolog Petri Suorsa muštâl Anarâš aavisân, et tai kyevti kuorgâ čuávvum juátkoo ain já et uđđâ GPS-piergâsij pieijâm kuorgáid lii val koččâmušmerkkâ.

Käldee:

Kurkiseuranta: Laikan kuolinsyy selvisi – lintu törmäsi sähkölankaan (suomenluonto.fi)

Kove: Kari Tammela

Kommenteh

Čääli komment

Kirjoita kommenttisi!
Kirjoita nimesi tähän

Luuvâ meid

Uđđâsumos uđđâseh

Meccihaldâttâs rávhuidut juhârapu koskâpuddâsávt staatâ čäcikuávluin

Meccihaldâttâs ij vyebdi innig rapupivdoluuvijd staatâ čäcikuávloid, kost tiättojeh juhârapuh. Suijân lii tot, ete juhârapunäälih láá kiäppánâm korrâsávt 2000-lovvoost. Juhârapu lii Suomâ algâalgâlâš šlaajâ,...

Ovdâskodde lii tuhhiittâm sämitiggelaavâ

Kesimáánu 19. peeivi ovdâskodde jienâstij sämitiggelaavâ uđâsmitmist. Lahâiävtuttâs tuhhiittui jienâiguin 150–27. Ohtsis 22 olmožid lijjii meddâl. – Taat lii historjálâš peivi sämmiláid. Kuhes pijne lii...

Florida Panthers lii vuáittám NHL Stanley Cup

Jieŋâskiärrujuávkku Florida Panthers lii vuáittám Edmonton Oilers ive 2025 Stanley Cup -finalist 4–2. Kuuđâd spellâ spellui Sunrise kaavpugist Floridast koskokkoiiđeed Suomâ ääigi. Tot nuuvâi...

Sämitiggelaavâ kieđâvuššâm juátkoo ovdâskoddeest tuorâstuv 19.6.

Kesimáánu 17. peeivi ovdâskodde algâttij sämitiggelahâiävtuttâs nube kieđâvuššâm. Kieđâvušmist tohhui iävtuttâs lahâiävtuttâs hilgomist, já tondiet kieđâvuššâm juátkoo kesimáánu 19. peeivi tievâsčuákkimist, mii álgá tijme...

Torkel Rasmussen lii väljejum sämikielâ kielâsosiologia professorin

Torkel Rasmussen lii väljejum sämikielâ kielâsosiologia professorin Säämi ollâškoovlân Kuovdâkiäinun. Tääl sun parga vala säämi máttáátteijeeškovlim já algâaalmugij journalistiik uásáduvvâst Säämi ollâškoovlâst. Sun totká...