Eŋland lii vuáittám nisonij jyelgipáálu euroopmiäštárvuođâ. Finalist Eŋland vuoitij Espanja 3–1 ráŋgáštâsčiehčâmijn. Jotkâääigi maŋa spellâ lâi 1–1. EM-kištoh uárnejuvvojii taan ive Sveeicist. Fiinaal spellui syeinimáánu 27. peeivi St. Jakob-Park stadionist Basel kaavpugist 34 203 keččee oovdâst.
Eŋland lii vuáittám nisonij euroopmiäštárvuođâ tääl kuohtii maŋaluvâi. Ive 2022 tot vuoitij Saksa 2–1 jotkâääigi. Kuohtuin finalijn čuávdee moolâ lii pááččám Chloe Kelly. Espanja ij lah vuáittám nisonij euroopmiäštárvuođâ vala ohtiigin, mutâ ive 2023 tot vuoitij maailmmiäštárvuođâ Eŋland vuástá 1–0.
Eŋland sáŋgár Chloe Kelly lii čiävláá juávhustis. Jieijâs ráŋgáštâsčiehčâm uásild sun lâi luáttávâš.
– Mun lijjim rávhálâš já muássáá já tiettim, ete mun kale piejâm páálu moolân, sun muštâl.
Eŋland nube sáŋgárin lâi moolâvahtâ Hannah Hampton, kiäst pijssái pargo finalist. Sun väljejui fiinaal pyeremussân spellen.
Espanja Aitana Bonmatí, kote lâi pááččám 1–0-moolâ jotkâääigi pelifinalist Saksa vuástá já lâi lamaš meid fáárust ive 2023 maailmmiäštárvuotâjuávhust, lii pettâšum táápu keežild.
– Must iä lah innig ennuv tubdâmušah. Mun lam aaibâs kuárus tobdoin. Mij puohah lep uáli jo vaibâm, Bonmati iätá. – Luhotuáivuttâsah mii vuástálisteid. Muu mielâst mij lâim pyerebeh taan speelâst, mutâ tot ij lah ain tuárvi jyelgipáálust.
Bonmatí čievčâstij ráŋgáštâsčiehčâmijn, mutâ ij finnim moolâ. Fiinaal maŋa sun väljejui kištoi pyeremussân spellen.
Eŋland välmejeijee Sarina Wiegman lii miänástum uáli jo pyereest. Sun vuoitij Vuáládâhenâmij spelleiguin EM-kole 2017 já MM-siilbâ 2019. Eŋlandáin sun vuoitij EM-kole 2022, MM-siilbâ 2023 já tääl EM-kole 2025.
Ovdil nisonij euroopmiäštárvuotâ lâi čovdâšum ráŋgáštâsčiehčâmijguin tuše ohtii. Tot tábáhtui ive 1984, ko Ruotâ vuoitij Eŋland nisonij vuosmuin EM-kištoin. Almai EM-kištoi fiinaal čovdâšui ráŋgáštâsčiehčâmijguin iivij 1976 já 2021.
Eŋland kiäinu miäštárvuotân
Eŋland táppái vuosmuu speelâ Raanskan 2–1. Ton maŋa juávkku vuoitij Vuáládâhenâmijd 4–0 já Wales 6–1. Niäljádâsfinalist syeinimáánu 17. peeivi Ruotâ masa olâttij miäštárjuávhu. Ruotâ lâi jo joođoost 2–0, mutâ Eŋland poostij tassiđ speelâ. Vyeittee čovdâšui ráŋgáštâsčiehčâmijguin, mast Ruotâst lijjii kyehti máhđulâšvuođâ pääččiđ vuáittumoolâ. Čiččâd rieggest Eŋland piälušteijee Lucy Bronze kuittâg paajij moolâ, já nuuvt Eŋland vuoitij ráŋgáštâsčiehčâmijn 3–2.
Pelifiinaal Italia vuástá spellui syeinimáánu 22. peeivi. Oppeet Eŋland kaartâi táápu pel, ko Italia Barbara Bonansea paajij vuosmuu moolâ 33. minuttist. Čuávuvâš moolâ oinui eidu nube uási laseääigi 96. minuttist, ko Eŋland Michelle Agyemang piejâi páálu moolân já tuálvui juávhus jotkâááigán. Jotkâääigi majemuu minuttist Chloe Kelly finnij ráŋgáštâsčiehčâm. Italia moolâvahtâ Laura Giuliani tuástui páálu, mutâ ij finnim tom kiddâ olmânáál. Kelly kaačâi páálu kuuvl já paajij tom moolân. Eŋland vuoitij 2–1.
Espanja vuoitij puoh spelâidis ovdil fiinaal. Niäljádâsfinalist syeinimáánu 18. peeivi tot vuoitij Sveeici 2–0. Pelifinalist syeinimáánu 23. peeivi Saksa táppái jotkâääigi 0–1.
Fiinaal tábáhtusah
Espanja haldâšij vuosmuu uási čielgâsávt já paajij meid fiinaal vuosmuu moolâ 25. minuttist. Ona Batlle čievčâstij páálu Eŋland moolâkuávlun, kost Mariona Caldentey nurvoi tom viärmán. Caldentey lii uápis eŋlandláid, tastko sun spiällá eŋlandlii Arsenalist já väljejui moonnâm paje Eŋland Superliiga pyeremussân spellen.
Nubbe uási lâi täsivub, mutâ Espanja finnij eenâb máhđulâšvuođâid moolâ päcimân. Nube uási áinoo moolâ paajij kuittâg Eŋland. Chloe Kelly čievčâstij, já Alessia Russo nurvoi páálu moolân 57. minuttist. Love miinut maŋa Kelly mestâ finnij moolâ, mutâ Espanja moolâvahtâ Cata Coll luhostui tuástuđ páálu.
Jotkâääigi Espanjast lijjii oppeet pyerebeh máhđulâšvuođah pääččiđ vuáittumoolâ. Eŋland piäluštâs liijká ceevzij jotkâääigi loopâ räi.
Eŋland algâttij ráŋgáštâsčiehčâmijd. Beth Mead paajij moolâ, mutâ tot hilgui, tastko sun lâi njalahistám já kuoskâttâm páálun kuohtii. Tastko koččâmušâst lâi vaahâg, te sun uážui irâttiđ uđđâsist. Taan tove Coll tuástui páálu.
Čuávuvâžžân poođij Espanja Patricia Guijarro, kote paajij páálu kaskoo moolâ. Eŋland moolâvahtâ Hannah Hampton avâštij puástud já leggistâđâi meddâl páálu oovdâst. Alex Greenwood kuittâg tassij moolâid tállán 1–1:n. Já ko Hampton tuástui Espanja Mariona Caldentey čievčâstem já Niamh Charles vist paajij moolâ, te Eŋlandist moonâi-uv vuod pyereest.
Moolâvaavtah tuástoin Aitana Bonmatí já Leah Williamson čievčâstmijd. Espanja niäljádâssân poođij Salma Paralluelo, kote paajij lappâd moolâst. Eŋland viiđâd ađai majemuš spellee Chloe Kelly vist paajij moolâ ige adelâm Espanjan innig máhđulâšvuođâid tassiđ speelâ. Eŋland vuoitij ráŋgáštâsčiehčâmijn 3–1.
Käldeeh:
– Jalkapallon EM-kulta ratkesi hyvin harvinaisella tavalla – Englannin mestarivalmentaja järkyttyi ja puhui ”kaaoksesta” (yle.fi)
– England vs Spain (www.uefa.com)
– England 1-1 Spain (aet, 3-1 pens) highlights: Lionesses win Women’s EURO 2025 final on penalties to retain title (www.uefa.com)
– Kelly the hero as England sink Spain in shootout to win Euro 2025 (www.reuters.com)
Kove: Sven Scharr (Wikimedia Commons)