Ovtâstum staatâin tuáhtáreh láá luhostum vuosmuu tove maailmist sirdeđ šave manemuš ulmui. Geeneetlávt nubástittum orgaan lii tääl pieijum 62-ihásii almai, kii tuáhtárij mield vaja pyereest.
Rick Slaymanân lâi jo tohhum táválâš manemušsirdem ive 2018, mut sun kaartâi maassâd dialyystiipšon komplikaatioi keežild. Taas lohtâsii maaŋgah čuopâdâsah mánuppaajeest, tastko sun kierdâi vorrâtulppáin. Tastko tuáhtáreh iä innig halijdâm sunjin lase killáámušâid, sij finnejii love iiskâstmân sirdeđ sunjin šave manemuš.
Bostonist tuáimee tuáhtárjuávhu mield neeljitijmásâš čuopâdâs moonâi vädisvuođâittáá. ”Tállân ko vorrâjotteem aalgij uđđâsist, te mij ooinijm manemuš muttuumin muččâdin já kuovgisruopsâdin, já kuužâ rähtim aalgij tállân toimâđ. Puohah čuopâdemsalist toškuu kieđâidis”, muštâl tiimi hovdâ Tatsuo Kawai. ”Tot tuođâi lâi muččâdumos manemuš, mon mun lam kuássin uáinám”, sun muštâlij.
Tuáhtáreh láá jo kuhháá iskâm ksenotransplantaatioid, main eres elleešlajâi orgaaneh kiävttojeh ulmuu pyereedmân. Kyehti tooleeb tohhum iskâstem šave váimoin iä lam nuuvtkin stuorrâ miänástusah: pyecceekyevtis jaamijn uáli jotelávt čuopâdâsâs maŋa. Tot, moos suoi jaamijn, lii ain epičielgâs, mut máhđulávt sunnuu roppâ hilgoi orgaan, teikâ talle suoi jaamijn šahevirusân.
Vädisvuođâi velttim tiet šave manemuš nubástittui geeneetlávt: ko DNA nubástittui motomij sojij, talle ulmuu roppâ ij innig tuástuččii orgaan ige anaččii tom vieresin.
”Mist koijâduvvoo távjá, mondiet mij kevttip šoovijd epke apinaid teikâ eres elleid. Taat puátá tast, et stuáruduvâs peeleest šaveh láá ulmuu nálásiih já meid tondiet, et toi roppâ tuáimá siämmáánáál ko ulmuu roppâ”, čielgee tuáhtár Leonardo Riella. ”Ton lasseen šaveh lasaneh jotelávt, já mij pyehtip šoddâdiđ taid kiddejum pirrâsist njuámmumriskâittáá.”
Muulsâiähtu manemušpyecceid?
Veikâ taat lii tuše vuosmuš lävkki, tuáhtáreh tuáivuh, et taat meetood puávtáččij motomin toohâđ dialyys taarbâšmettumin. Talle manemušpyecceeh puávtáččii tuše finniđ väriorgaan ráájust, iäge sij tarbâšiččii vyerdiđ maaŋgâid iivij luovâtteijee orgaan. Tuáhtár Riella iätá: ”Taat addel tuoivuu taid pyecceid aldapuátteevuođâst.”
Kritikkáreh liijká várutteh, et ij ohtâ luhostum čuopâdâs val täähid almolii miänástus. Aalgâst ilodui meid šave vááimu sirdem ohtâvuođâst. Ton lasseen sij várutteh, et ellei já ulmui orgaanij siävutmist pyehtih leđe kuháskyeddee čuávumušah ovdâmerkkân tast, et ellei taavdah sättih njuámmuđ transplantaatioi peht ulmui.
Käldee:
– Doorbraak in transplantaties: Amerikaan krijgt varkensnier (nos.nl)
Kove: Franklin Alvear (Pixabay)